İtalyan Mutfağı

Bugün dosyalarıma baktım da, kısa İtalya gezisi sayesinde ne çok fotoğraf ve bilgi biriktirmişim; özellikle İtalyan mutfağı hakkında. Pek çoğunuzun bildiği gibi İtalya denince ilk akla gelenlerden biri pizzaları. Bir hafta boyunca gezdiğimiz şehirlerde, bu lezzetin mümkün olduğunca tadına bakmaya çalıştık. Her şehirde farklı şekillerde yapılıyordu, hamurunun bazısı ince bazısı bizim pidelere benzer şekilde yumuşaktı. Ama aklımda kalan, malzemelerin tazeliği, taze taze servise sunmaları, fesleğenin çok kullanımı, peynirin ve zeytinyağının lezzetiydi. Dilim pizzalarınsa büyük ve oldukça doyurucu olduğunu söylemeliyim.

İtalya'da ikinci favorim dondurmaları, oradaki adıyla gelato. Gelato, bizim burada yediğimiz dondurmaya hiç benzemiyor. Yumuşak çabuk eriyen bir kıvamda, öğrendiğime göre günlük yapıyorlar, meyveli olanların yağ oranları yok denecek kadar az ve çok tatlı değil, yapımı konusunda çok bilgi sahibi değilim ama çok daha sağlıklı oldukları kesin. Ve o kadar çok çeşidi var ki hangisini yiyeceğinizi şaşırıyorsunuz. İstanbul'da da İtalyan dondurması satan yerler olduğunu biliyorum ama henüz burada hiç tadına bakmadığım için bir yorum yapamıyorum. Ama en kısa zamanda deneyeceğim.

İtalyan şarabı sanılanın aksine ülkede ucuz, otobüsle bir şehirden bir şehire yolculuk yaparken yol boyunca kilometrelerce üzüm bağlarını görüyorsunuz. İtalyanlar bu konuyu ciddiye almışlar ve marka olmayı başarmışlar.

Ve tabi kahve, kahve İtalya'da neredeyse su kadar tüketilen bir içecek. Sürekli kahve içtiklerini görünce, insan doğal olarak böyle bir izlenime kapılıyor. Hangi tür kahve ısmarlarsanız lezzet garanti, farklı kahveler tadan biri olarak bunu rahatlıkla söyleyebilirim.

Makarnalara gelince, bir kaç çeşidinin tadına bakma fırsatımız oldu. Soslar bir numara, hamur lezzetli, yine malzemeler taze ve ortaya çıkan sonuç tatmin edici.
Eve döndükten sonra bazı tarifleri denedim, denemeye de devam ediyorum. Bazılarında gerçek lezzetlerine yaklaştım ama tam lezzeti yakalamak için orada kullanılan malzemenin aynısı olmalı. Burada satılan parmesan peynirinin bile orjinal olmadığını duydum, ne kadar doğrudur bilemiyorum.

İtalyanlarda sabah kahvaltısı bizim bildiğimiz kahvaltıya benzemiyor. Onlar kahvaltıda kruvasana benzeyen bir hamur işi ve yanında genelde kahve tüketiyorlar. Biraz çeşitlenmiş bir kahvaltıda meyve suyu, meyveler, peynirler, tart, salam var.

Torino'da tadına baktığımız Bicerin adında bir içecekleri var, tadı müthiş. Kahveli, sütlü, kremalı bir içecek, kış geldiğinde içine rom, likör vb. de ekliyorlarmış.
Tiramisu'yu özellikle en sona bıraktım. Üzgünüm ama yine burada yediğimizle hiç ilgisi yok. Bizim burada yediğimize değişik bir tatlı diyebiliriz ama tiramisu demek haksızlık olur. Tahmin edeceğiniz gibi alt malzeme kek değil kedi dili bisküvisi, aradaki malzemedeki peynir tabiki mascarpone peyniri ... ve rom, içine koydukları rom yüzünden bence çok lezzetli. Bazı arkadaşlara ağır geldi ama ben tadını sevdim. Ne yapalım sürekli yerinde gidip orjinalini yeme şansımız olmadığına göre, elimizdeki malzemelerle tatlı yapmaya devam. :)
Şu ana kadarki bilgilerime dayanarak İtalyan mutfağı bizim mutfaktan daha geniş bir mutfak değil ama onlar bu konuda emek harcamış ve pek çok konuda marka olmayı başarmışlar. Bizim mutfağımızın zenginliğini düşününce, bu açıdan üzülmemek elde değil...
Ağzınızın tadı hiç bozulmasın...

İstanbul'a Dönüş Yolunda

Günlerdir İtalya ile ilgili yazdıklarımdan sıkıldıysanız, aşağıdaki bu son yazımı, İstanbul uçağında, İtalya ile ilgili defterime karaladıklarımı takdimimdir.

                                        Torino: Sakin, yeşil şehir, ilk pizza deneyimimiz

Venedik: San Marco Meydanı, kanalların, köprülerin güzelliği, evlerin balkonlarından sarkan çiçekler...

Floransa: Görsel ve tarihsel hazinelerine söylenecek söz yok ama... Arkadaşımıza, tiramisu yemek için gittiği yerde, yemek yerse tiramisu servisi yapacaklarını söylemeleri... Dilim pizza ve fast food yenen yerlerin kapanması için kampanya başlatmaları, bu yerlerin şehrin kalitesini düşürdüğüne inanmaları... Bunlar çok hoş şeyler değil, sadece paralı turistin gelmesini istiyorlar sanırım.

S. Gimignano: Hiç bir olumsuz yönünü söyleyemeyeceğim. Dilim pizza da satılmaya devam ediliyor üstelik...

                                        Siena: Tarih, zenginlik, fanatiklik diz boyu...

Arrivederci Roma: Kalabalık, gürültülü, bu şehirde bizden bir şeyler var gibi. Yine görmek isterim, Trevi Çeşmesi'ndeki dileklerim tutar belki, kimbilir...

Napoli: Kalabalık, düzensiz, her şeye şarkı yazan insanların şehri.

Autogrill'ler: Otoyolda giderken cankurtaran simitleri.

Şarkılar: İtalyanca şarkıları eskiden beri severim, cinsiyet ayrımcılığı olacak belki ama erkek sesleri daha güzel.

Mutfak: Makarna, pizza, tiramisu, kahve, limoncello nefis. Her zaman taze malzeme, İtalyanlar bence de bu işi biliyor.

Banklar nerede: Sokaklarda yorulduğunuzda dinleneceğiniz banklar yok, sanırım insanları kafelere çekmek için. Bu yüzden bazı insanlar merdivenlerde, kenarda köşede oturup bir şeyler atıştırıyor.

17 rakamı: İtalyanların 17 rakamının uğursuzluğuna inandıklarını, apartmanlarda 17. katın, otellerde 17 numaranın, bazı uçak şirketlerinde 17 nolu koltuğun olmadığını biliyor muydunuz?

Alışamadığım: Siestaları, 15:00-18:00 arası yemek servisi olmaması.

İtalya Turu VI: Napoli

Napoli 2 milyon nüfuslu bir liman kenti, bu nüfusun on bini maalesef mafya bağlantılı, bu nedenle şehre girerken, rehberimiz bizi ara sokaklara girmememiz konusunda uyardı. Meydanda, Nuova Kalesi civarında, Toledo Caddesi'nde ve deniz kenarında gezebilirsiniz.

Örgütün mecliste de adamları bulunuyor, çocuklar yetişirken bu durumu normal bir olay olarak görüyorlar. Bir kaç yıl önce örgüt yüzünden sokaklarda tonlarca çöp birikmiş, sokaklarda çatışmalar çıkmış, masum insanlar da ölmüş, sonunda askeri birlik olaya el koymuş ve çöpler toplanmış.

Şehre girerken ve şehirdeyken pek çok yerden gördüğünüz Vezüv Yanardağı'nın yüksekliği 1150 metre, şu anda dağda bir hareket yok ama tehlike geçmiş değil. Buna rağmen dağın eteklerine "bize bir şey olmaz" diyerek evler inşa etmişler. Bu söylem bana yabancı gelmedi :)

Balkonlarda on iki ay boyunca çamaşır asılı oluyormuş, evlerinde giysi dolabı olmadığı  rivayeti var. Sicilya'da asılı çamaşırları yağmurdan korumak için sistem bile yapmışlar.

Napolililer için şarkı söylemesini ve yemek yemeyi iyi bilirler deniyor. Napoli, peperiçino denen acı biberin en çok tüketildiği şehir. Pizza, makarna ve tiramisu da Napoli de doğmuş. Pizzası biraz fazla domatesli ama çok lezzetli. İtalya'dan ayrılmadan limon likörü limonçellonun tadına bakmanızı da tavsiye ederim.

Şehir trafiğinde pek çok darbe almış araba göreceksiniz, rehberimiz tekrar çarpılacağı için yaptırmadıklarını söyledi. Torino'da Floransa'da arabaların hep yayalara yol verdiğini gördük ama Napoli'de böyle bir durumu beklememelisiniz. Emniyet kemeri zorunluluğu geldiğinde, emniyet kemeri baskılı tişörtlerin çok sattığını söyleyeyim, gerisini siz tahmin edebilirsiniz.

Kalabalık aileler halinde yaşamayı seviyorlar. Örneğin ailenin genci evlendiğinde evlerine bir kat daha çıkıyorlar, yeni evliler oraya yerleşiyor.

İtalya'daki tiramisunun bizim ülkemizdekiyle ilgisi yok, tıpkı pizza ve dondurmalarının farklı olması gibi. İçindeki peynirin farklılığı ve Rom çok farklı bir lezzet oluşturuyor. Bazı arkadaşlara ağır gelse de ben beğendim. Kafeden çıktıktan sonra otobüsümüzün gelmesine daha zaman olduğunu gördük, bilet alıp bir resim sergisine de girdik.

Bir gece otelde konakladıktan sonra (Hotel Cristina mükemmeldi), sabah bu kalabalık, gürültülü, sıcak insanların şehri Napoli'den ayrılarak havaalanına doğru yola çıktık. Napoli, bir haftalık İtalya yolculuğumuzun son durağıydı. Gezmek, yeni bir kültürü, yeni arkadaşlar tanımak, sanata lezzetlere doymak güzeldi. Ama İstanbul'a dönüş yolunda uçağın penceresinden bakarken, geride bıraktığım sevdiklerimi ne kadar özlediğimi bir kez daha anladım ve onlara kavuşacağım için mutluydum.

İtalya Turu V: Vatikan, Saint Pietro Bazilikası

Vatikan katoliklerin yönetim merkezi. Saint Pietro (12 havariden biri) ya da Aziz Petrus Bazilikası Vatikan'da, Hıristiyan dünyasının en büyük bazilikası. 186 metre uzunluğunda, 22 bin metrekarelik bir alanı kaplıyor ve kubbe yüksekliği 136 metre. 20 bin kişi aynı anda dua edebiliyor.

M.S 4. yüzyılda inşa edilmiş, zamanla büyütülmüş, restorasyonlar yapılmış bugünkü halini almış. Kubbeye 7 euro ödeyerek asansörle çıkılabiliyor, ya da nefesinize güveniyorsanız merdivenden 5 euro ödeyerek çıkabilirsiniz.

Vatikan'ı Roma'dan sadece bir duvar ayırıyor. Saint Pietro Meydanı'na geldiğimizde yine Çinli turist istilasıyla karşılaştık. Uzun kuyruğu aşıp içeri girdiğimizde kilisenin serin havası, fonda çalan müzik ve her yeri kaplamış sanat eserlerinden etkilenmemek imkansızdı.

Metrelerce yukarıya doğru uzanan mermer sütunlar, ihtişamlı duvar ve tavan süslemeleri, mihrap, tablolar, heykeller her şey çok etkileyiciydi. Benim için, belki de pek çok sanat sever için içerideki en önemli eser, saldırıya uğradığı için bir koruma içinde sergilenen Pieta Chapel denilen heykeldi. Michalengelo bu eseri 23 yaşındayken yapmış, eserde Hz. İsa'nın cansız bedeni Hz. Meryem'in kucağında görülmekte. (eklediğim ilk fotoğraf) Ayrıntılar o kadar yumuşak ve naif ki, sanatçı eseri sanki mermerden değil de çok yumuşak bir maddeden yapmış gibi.

Papa ünlü balkona çıktığında, onu meydandaki binlerce kişi izliyor; Paskalya yaklaştığından biz oradayken otellerde yer kalmadığını milyonlarca katoliğin Vatikan'a ve Roma'ya akın ettiğini öğrendik.
Vatikan'ı 500 yıldır, 19-30 yaşları arasında, turuncu,kırmızı,mavi çizgili üniformalı İsviçreli muhafızlar koruyor. Bu muhafızlar dört dil biliyor, 1350 euro maaş alıyorlar ve bekaret yemini etmişler. Sadece onbaşı rütbesine ulaşanlara evlilik izni veriliyor.

Bizim zamanımız olmadı ama Vatikan'a giderseniz Vatikan Müzesi'ni de gezmelisiniz. Müze 42 bin metre karelik bir alanı kaplıyor, içinde değişik papalar tarafından toplanmış 70 binden fazla eseri barındırıyor ve dünyanın en büyük Roma müzesi kabul ediliyor. Gitmeden sitesinden rezervasyon yaptırırsanız, uzun kuyruğu aşıp müzeyi gezebilirsiniz.

(bir sonraki yazım Napoli)

İtalya Turu IV: Roma

Bütün yollar Roma'ya mı çıkar bilemem ama çarşamba günü bizim yolumuz Roma'ya çıktı. Roma, Tiber nehrinin böldüğü, tarihi, kalabalık, gürültülü ama çekici şehir. Şehir merkezinde yeni bina bulunmuyor, her yer tarih kokuyor. İstanbul gibi yedi tepesi olan şehrin altında 2800 yıllık bir tarih yatıyor. İlk durağımız Colosseum'a doğru ilerlerken, bu zengin tarihin gün ışığına çıkarılmış bölümlerini hayranlıkla izledim.

Colosseum bildiğiniz gibi Roma İmparatorluğu'nun inşa ettiği en büyük arena. M.S 80 de tamamlanmış, elli bin kapasiteli görkemli bir yapı, bilet alarak içini de gezebiliyorsunuz.

Piazza Venezzia yani Özgürlük Meydanı'nda maalesef Düğün Pastası denilen büyük bir yapı var. Meydanı neredeyse kaplamış, pek çok İtalyan da bu yapıyı sevmiyor, hatta yıkılmasını isteyenler bile olduğunu okudum. Ben sadece yapının üstündeki tanrıça Viktoria'nın atlı araba süren heykellerini beğendim. Sanat uzmanı değilim ama gerçekten göze kötü görünüyor, fotoğraflamak bile istemedim.

Trevi Fountain yani klasik anlamda Aşk Çeşmesi'ne gelince. Ben çeşmeyi büyük bir meydanın ortasında hayal etmiştim, oysa ufak bir alana sıkışmış. Kalabalık da bu alana sıkışmış doğal olarak, o kadar kalabalıktı ki, uzaktan net bir fotoğraf almak mümkün olmadı. Eser heykeltraş Nicola Selvi'ye ait, ortada deniz tanrısı poseidonun heykeli bulunuyor ve 26 metre yüksekliğinde, 20 metre genişliğinde. Kalabalığa aldırmadan, her zamanki gibi, bir yer bulup suyun sesini dinleyerek bu devasa eseri izledim. İnsanın sanatla buluştuğu bu gibi anlar ruhu dinlendiriyor.

Roma'ya gelip İspanyol Merdivenleri'ne uğramadan olmaz derler. Üstte Trinita Kilisesi'ne kadar uzanan merdivenler yine kalabalıktı, havalar ısındığında buradaki kalabalığı düşünmeden edemedim. Merdivenlerden inip aşağıya doğru devam ettiğinizde, buranın ünlü markalarla dolu Via del Corso caddesine ulaşıyorsunuz.

Roma'da görülmesi gereken diğer bir yer Piazza Navona'daki Bernini'nin Dört Nehir Çeşmesi (Fontana della Baraccia). Şehrin her yanında Bernini'nin heykel ve çeşmelerini görebilirsiniz. Meydanda pek çok kafe var, burada bir yorgunluk kahvesi de alabilirsiniz. Ben görmedim ama gece de meydanın çok güzel olduğunu duydum.
Şehirde ücretsiz gezebileceğiniz sergiler de var, örneğin biz oradayken Frido Kahlo'nun muhteşem sergisi ücretsiz gezilebiliyordu.
Roma eğlenmeyi, yemeyi, yaşamayı seven bir şehir, güney insanının sıcaklığını burada hissedebiliyorsunuz. Roma'yı anlamak tanımak için burada daha uzun kalmak gerek ama bizim yolculuğumuz devam ediyor.

(bir sonraki yazım Vatikan)